Publieke gezondheid

Publieke gezondheid

Groen Gezond en in beweging: uitbreiding netwerk en rookvrije accommodaties
In het kader van ‘Wij zijn groen, gezond en in beweging Nijmegen’ is er in 2018 veel in beweging gekomen. Kennis delen, inspiratie opdoen, elkaar ontmoeten en samen in actie komen: dat alles stond centraal op de werkconferenties die  in het voor- en najaar zijn georganiseerd. De beweging heeft een start gemaakt met het betrekken van bedrijven. In oktober organiseerden zes organisaties samen de eerste week Vitaal in Verbinding, met als inzet vitale medewerkers in Nijmegen. We nemen deel aan de landelijke alliantie Rookvrije generatie, waarmee we het zoveel mogelijk rookvrij opgroeien van kinderen willen  bevorderen.  Afgelopen jaar zijn alle wijkaccommodaties, de speeltuinen en ook al enkele sportclubs rookvrij geworden.

Sluitende aanpak psychische kwetsbaarheid
In 2018 is hard gewerkt aan het inrichten van de keten voor personen met verward gedrag in onze regio met het oog op destigmatisering: “Sluitende aanpak psychische kwetsbaarheid” genoemd. We constateren dat in  Nijmegen (e.o.) een goede basis ligt voor netwerksamenwerking en op- en afschaling; met de Stips, Sociale Wijkteams, Regieteams, Veiligheidshuis, Meldpunt bijzondere zorg, het Interventieteam en inkoop van zorg die hier op aansluit. We hebben ingezet op de aanpak van specifieke witte vlekken en verbeterpunten in dit geheel, waarvan we er een aantal noemen. Zo is passend vervoer geregeld ter vervanging van vervoer door de politie. In onze regio hebben politie en de Regionale Ambulancevoorziening (RAV) afspraken gemaakt over het vervoer van mensen met een acute psychische zorgvraag per 1 oktober 2018. De RAV draagt zorg voor dit vervoer als er geen sprake is van een delict of veiligheidsrisico’s. Hiertoe is het ambulancepersoneel extra geschoold. Daarnaast wordt bij wijze van pilot begeleid vervoer (tussen en naar instellingen) verzorgd door een reeds beschikbaar voertuig van Pro Persona/Pompekliniek. Verder heeft het Meldpunt Bijzonder Zorg (GGD) nu ook een functie als meldpunt voor niet-acute zorg buiten kantoortijden. In het kader van wijkgerichte GGZ (Geestelijke Gezondheidszorg) Dukenburg is onder meer een pilot “verslavingsbehandeling in de wijk” gestart, is een MHFA (Mental Health First Aid)-training gehouden en wordt gewerkt aan een gezamenlijke flexwerkplek voor zorgprofessionals in wijkcentrum Dukenburg (waar ook het Sociaal wijkteam en de Stip zit). Ook zijn er (regionale) afspraken gemaakt over warme overdracht tussen huisartsen, wijkteams en FACT-behandelteams van Pro Persona, IrisZorg en Pluryn. Het Veiligheidshuis is gestart met een casusoverleg Top X voor de meest complexe casuïstiek op het gebied van psychische kwetsbaarheid en veiligheid.
Tot slot zijn in 2018, als belangrijk sluitstuk, volop voorbereidingen getroffen voor de inrichting van een multidisciplinaire beoordelingskamer bij het Canisius Wilhelmina Ziekenhuis in 2019, om met name te voorkomen dat mensen die zorg nodig hebben, in de politiecel terecht komen.

Welzijn

Gevarieerd palet aan dagbesteding voor ouderen en mensen met een beperking
In 2018 hebben 13 zorgaanbieders dagbesteding aangeboden aan ouderen op locaties verspreid in de stad.  Hiermee  waren voldoende plaatsen voorhanden om alle ouderen die het nodig hadden dicht bij huis een plek te kunnen bieden. Naast de dagbesteding hebben wij diverse (kleine en grote vrijwilligers-) initiatieven voor en door ouderen en mensen met een beperking ondersteund die participatie van deze doelgroep mogelijk maken. Bijvoorbeeld het project “Goede Dag” in Oud-West en Nieuw-West waar dagelijks ontmoeting en activiteiten voor ouderen georganiseerd worden. Een ander voorbeeld zijn de vier Hobbycentra in de stad die onder meer oudere wijkbewoners en mensen met een beperking een veilige plek voor ontmoeting en activiteiten bieden. In 2018 telden de vier hobbycentra samen in totaal 70.000 bezoekers. Het totaal aantal ingeschreven (betalende) deelnemers bedroeg 1.755. Het aantal personen met een beperking dat een hobbycentrum bezocht bedroeg 500 personen.

In het coalitieakkoord “Nijmegen : samen vooruit 2018-2022” is de ambitie uitgesproken om de pilot flexibele respijtzorg te continueren. Om de Nijmeegse kwetsbare ouderen zo lang mogelijk thuis te kunnen laten wonen en er voor te zorgen dat mantelzorgers niet overbelast raken, hebben wij besloten om “de respijtzorg strippenkaart” te continueren tot en met 2019. Hiertoe zijn afspraken gemaakt met Sterker sociaal werk en Home Instead.

Stips veel bezocht, vrijwilligersfonds gecontinueerd

De Stips zijn uitgegroeid tot belangrijke informatie- en adviesvoorzieningen in de wijken. In 2018 telden de Stips ruim 20.000 bezoekers (2017: 15.000), die samen ruim 23.000 vragen stelden.  Met het coalitieakkoord is het vrijwilligersfonds gecontinueerd. Het fonds is ingesteld om het voor vrijwilligersorganisaties met weinig budget mogelijk te maken om  vrijwilligers te werven, te waarderen of te scholen. In 2018 hebben 45 organisaties een beroep gedaan op dit fonds.

Vluchtelingen

Trajectregisseurs begeleidden ruim 200 statushouders

Naast de praktische begeleiding die statushouders bij de start in Nijmegen ontvangen van Vluchtelingenwerk Oost Nederland, zijn in 2018 ruim 200 statushouders extra ondersteund bij hun inburgering en participatie door een Trajectregisseur. Verder hebben 14 migrantenorganisaties gebruik gemaakt van de subsidieregeling migrantenorganisaties. Hiermee zijn tal van activiteiten georganiseerd op het gebied van informatie, integratie, participatie.

Zorg- en welzijnsinstellingen

 Veel dynamiek bij de huishoudelijke hulp
In 2018 ging een van de grotere aanbieders van huishoudelijke hulp failliet, hetgeen leidde tot onrust bij cliënten en medewerkers. Een aantal cliënten en medewerkers is overgestapt naar andere aanbieders en we hebben een contract gesloten met een nieuwe aanbieder. In deze periode hebben wij ons gefocust op continuïteit van zorg, hetgeen we voldoende hebben kunnen borgen door intensief contractmanagement. Daarnaast hebben we ons tarief voor de huishoudelijke hulp verhoogd, op basis van CAO-ontwikkelingen. In december kwam de uitspraak van de Centrale raad van beroep waardoor we  resultaatgericht indiceren los moeten laten. Dit hebben we concreet opgepakt door het CIZ (Centrum Indicatiestelling Zorg WLZ)-protocol met ingang van  1 januari 2019 te gaan hanteren. Verder zijn we in goed overleg met de zorgaanbieders om te komen tot een reëel tarief op basis van cao-ontwikkelingen.

Jeugd

Maartenschool: jeugdhulp op school gerealiseerd
Afgelopen jaar bleek dat er bij de Maartenschool, een school voor speciaal onderwijs in Ubbergen, een financieel tekort was ontstaan voor de hulpverleners die op school jeugdhulp verleenden aan de leerlingen. Om de continuïteit van ondersteuning voor kinderen te kunnen borgen zijn we direct in gesprek gegaan met het schoolbestuur, de regiogemeenten en het samenwerkingsverband, alsmede met het ministerie van Onderwijs. Dit heeft er toe geleid dat we een vorm van financiering en inkoop met elkaar hebben kunnen organiseren, waardoor jeugdhulp voor bijna alle kinderen op deze school beschikbaar kan worden gesteld, zonder dat ouders een individueel indicatietraject moeten doorlopen.

Meer pleegzorg in jeugdzorg met verblijf
In 2018 hebben wij ingezet op een daling van de kosten voor jeugdzorg met verblijf. Belangrijke interventies daarin waren: vaker inzetten van pleegzorg en gezinshuiszorg in plaats van residentiële plekken; verkorten verblijfsduur; eerder inzetten van zeer specialistische multi systeem aanpak, minder plaatsen van kinderen op de duurste vormen van zorg.

We zien bij jeugdzorg met verblijf sinds begin 2018 twee gewenste ontwikkelingen. Allereerst zien we dat het aantal kinderen met indicaties voor de relatief dure vormen (24-uursopvang jeugdzorg plus en Beschermd Wonen jeugd-GGZ) -na een toename in 2017- sinds januari van 2018 daalt. Tussen januari 2018 en september 2018 nam het aantal kinderen met een indicatie voor deze vormen van zorg af. Bovendien krijgen meer kinderen dan in 2017 een indicatie pleegzorg. Ook zijn de kosten voor jeugdzorg met verblijf in 2018 lager dan begroot.

Wachttijd sociaal wijkteam

Sociale wijkteam:  omslag in aanmeldingen en efficiency

Het aantal aanmeldingen bij de wijkteams is vanaf het tweede kwartaal van 2016 geleidelijk gegroeid met als voorlopige top het laatste kwartaal van 2017, toen zich ruim 2.700 mensen bij de Nijmeegse wijkteams meldden. Sinds het begin van 2018 nemen we echter een geleidelijke afname van het aantal aanmeldingen waar, met 2.340 aanmeldingen in het derde kwartaal van 2018.
Daarnaast is vanaf het najaar van 2017 ingezet op een efficiencybesparing bij de sociale wijkteams. We hebben vastgesteld dat Sterker een efficiencybesparing van 15% heeft gerealiseerd bij de sociale wijkteams. Hiervoor zijn maatregelen doorgevoerd zoals het stoppen met kleine arbeidscontracten; vereenvoudiging van formulieren en regels; verbetering in werkprocessen ‘aanmelding’ en ‘herindicatie’; verbetering ICT en WIZ-portaal. De gemiddelde wachttijd beweegt zich in 2018 tussen de 6-8 weken. Jeugdhulpcases worden altijd getriageerd en krijgen indien noodzakelijk voorrang.
Verder hebben we de sociale wijkteams in 2018 extra middelen verstrekt voor meer capaciteit, met als doel om zelf als wijkteam vaker kortdurende ondersteuning te bieden aan cliënten. We zien dat dit in 2018 in opbouw is: in 20% van de gevallen geeft het wijkteam zelf ondersteuning, vaak ook tijdens het onderzoeksproces.

Cliënttevredenheid

Cliënten tevreden

In 2018 zijn clientervaringsonderzoeken uitgevoerd. Uit deze onderzoeken blijkt dat de tevredenheid over de zorg, zowel het proces van toegang als de zorgverlening zelf ruim voldoende is. Bij de huishoudelijke hulp zien we iets minder tevredenheid over de zorgaanbieders, wel grote tevredenheid over de “eigen hulp”. Bij beschermd wonen zien we ook wat minder tevredenheid over de geleverde zorg. Het aantal bezwaarschriften Wmo en Jeugdhulp bedroeg in 2018 163 in totaal:  9 voor jeugd, 21 voor beschermd wonen, 70 voor huishoudelijke hulp, 63 overig Wmo.

Stijgende zorgkosten Jeugd en Wmo

Interventieplan ingezet om tekorten om te buigen

We hebben in 2018 het interventieplan fase 2 vastgesteld, waarin maatregelen zijn opgenomen om het tekort op Wmo en Jeugd terug te dringen en de transformatie te versnellen. We zien dat we met name bij de sociale wijkteams, Wmo begeleiding en Beschermd Wonen er goed in slagen de maatregelen door te voeren en ook dat deze positief effect geven. Bij Jeugd zien we een gemixt beeld: sommige maatregelen geven al een financieel effect, bij andere maatregelen zien we wel positieve ontwikkelingen, maar nog niet het gewenste financiële effect. We hebben in 2018 een beroep gedaan op het landelijke tekortenfonds sociaal domein. Daaruit hebben we via het gemeentefonds een bedrag van € 1,9 miljoen ontvangen, wat direct is toegevoegd aan de algemene middelen. Ook hebben we als regio Rijk van Nijmegen een aanvraag ingediend voor het landelijke transformatiefonds Jeugd, die tevens is gehonoreerd met een bedrag van € 2 miljoen voor 2018-2020.

Nieuwe aanbesteding jeugd/wmo: afname kosten voor ambulante begeleiding

Met ingang van 1 januari 2018 is de nieuwe aanbesteding voor ambulante wmo en jeugdhulp in werking getreden. Dit heeft op grond van een strenge selectie op kwaliteit (en niet op prijs) geleid tot substantieel minder zorgaanbieders: van ca. 150 naar 58. Daarmee hebben we het volgende gerealiseerd: een overzichtelijker palet aan aanbieders voor de medewerkers van de sociale wijkteams, alleen zorgaanbieders die voldoen aan onze kwaliteitseisen, minder aanbieders die zelf de cliënt aanbrengen bij de sociale wijkteams. De tarieven zijn aangepast op basis van tarievenonderzoek. Het tarief voor reguliere begeleiding is verhoogd, dat voor specialistische begeleiding is verlaagd. We zien dan ook in de cijfers een daling van de kosten voor ambulante begeleiding Wmo na 1 januari 2018 en een verschuiving van specialistische naar reguliere begeleiding. Dit is mede te danken aan de spiegelgesprekken tussen sociale wijkteams, zorgaanbieders en gemeente op wijkniveau per kwartaal, op basis van de realisatiecijfers. Bij de ambulante jeugdhulp zien we in 2018 wel een verschuiving van specialistische naar reguliere begeleiding, echter per saldo dalen de kosten voor ambulante begeleiding daar minder dan bij de Wmo.

Minder cliënten maken gebruik van persoonsgebonden budgetten (PGB)

We zien dat de toegekende PGB-budgetten op alle 3 onderdelen (Jeugd, Wmo huishoudelijke hulp en Wmo begeleiding) met minimaal 10% gedaald zijn ten opzichte van 2017. Ook het aantal PGB-clienten laat een dalende trend zien.

Beschermd wonen

IPS-trajecten
Mensen met een ernstige psychische aandoening die graag willen (blijven) werken, kunnen hier voor begeleiding krijgen met de methode Individuele Plaatsing en Steun (IPS). In 2018 hebben we samen met het werkbedrijf ingezet op het vaker toepassen van IPS-trajecten. 2018 was een opstartjaar, waardoor de 120 IPS-trajecten (regionaal) die we beoogden, achterbleven bij de verwachting. Voor 2018 is daarom het streefcijfer bijgesteld naar 60 gestarte IPS-trajecten. De IPS-trajecten lopen drie jaar tot uiterlijk eind 2022. In de loop van 2018 zien we het aantal IPS-trajecten toenemen, onder meer omdat we een aantal knelpunten in de praktijk hebben opgelost.  Resultaat voor 2018: 51 trajecten (regio) waarvan 37 trajecten voor stad Nijmegen.

Ombouw  beschermd wonen
Voor beschermd wonen zijn we centrumgemeente voor de regio Gelderland-Zuid (inclusief Rivierenland). Zoals in de regionale beleidsvisie beschermd wonen/maatschappelijke opvang “samen dichtbij”  is opgenomen, streven we naar een ambulantisering van beschermd wonen: minder zorg met verblijf, meer zorg in de eigen thuissituatie. In Gelderland-Zuid zit het aantal plaatsen beschermd wonen van oudsher boven het landelijk gemiddelde. We werken toe naar een afname van het aantal intramurale plekken met zo’n 30% voor 1 januari 2021, zodat we dichter bij het landelijk gemiddelde komen in ons voorzieningenaanbod. Dit vanwege de herverdeling van de rijksmiddelen voor beschermd wonen met ingang van 2021, die naar verwachting tot een korting voor de middelen voor onze regio van ca. € 6 miljoen structureel gaat leiden. Tegelijkertijd werken we aan de opbouw van (meer) ambulante begeleiding en bescherming. Dit doen we op verschillende manieren. Door aanbieders middelen te verstrekken  voor ( intensieve) ambulante begeleiding,  door te werken aan pilots wijkgerichte GGZ en de proeftuinen GGZ, maar ook projecten als Wonen met Perspectief op Doddendaal. Hier worden  mensen in 1,5 jaar verder klaargestoomd om uiteindelijk (begeleid) zelfstandig te gaan wonen.
In 2018 hebben we enerzijds een hogere instroom gehad, door de aangekondigde instroom van cliënten uit de zgn. ‘coulanceregeling’ (daarvoor hebben we ook extra budget van het rijk ontvangen ter compensatie),  anderzijds hebben we ook een afbouw van het intramurale aanbod gerealiseerd met 39 plaatsen . Per saldo houden we daardoor geld over op het budget: we sturen dus nadrukkelijk op een afbouw en opbouw via ambulantisering en sturen hierbij strak op de budgetten bij de zorgaanbieders middels de budgetplafonds. Goed wachtlijstbeheer vormt hiervan een essentieel onderdeel.  Er is sprake van een wachtlijst, die voortdurend samen met GGD en aanbieders gemonitord wordt. Iedereen op de wachtlijst ontvangt zorg. Als er sprake is van spoed wordt een cliënt altijd geplaatst. Met deze wijze van sturing, bereiden we ons voor op de verwachte korting van rijksmiddelen met ingang van 2021. We zien dat het ontwikkelen van alternatief, nieuw ambulant aanbod door de zorgaanbieders nog meer op gang moet komen. Wij zijn daar met hen intensief over in gesprek.

Veilig Thuis verbeterd: van verscherpt toezicht naar basistoezicht Inspecties

Veilig Thuis bereidt zich voor op nieuwe meldcode

In 2018 heeft Veilig Thuis zich voorbereid op de aanscherping van de landelijke meldcode en de radarfunctie. De werkprocessen bij Veilig Thuis zijn hierop aangepast  en de medewerkers getraind. Voor Veilig Thuis blijft het lastig om snel te kunnen anticiperen op pieken in de instroom, dit was in 2018 een aandachtspunt. Het routeeroverleg waarbij de zorgmeldingen van de politie worden gerouteerd naar de meest passende partij is een goed instrument om Veilig Thuis te ontlasten en de samenwerking tussen zorg en veiligheid te versterken.